Zespół Szkół w Turobinie

Co eksperci mają w tej sprawie do powiedzenia?

Papierosy niszczą nasz organizm  na wiele różnych sposobów. Stanowią główną przyczynę raka płuc, zdecydowanie zwiększają ryzyko zawału serca i udaru mózgu. Palacze o wiele bardziej narażeni są na cukrzycę, choroby układu krążenia, choroby nerek i jelit, a nawet białaczkę. Niestety dotyczy to także palaczy biernych.

W ostatnim czasie tradycyjne papierosy wypierane są stopniowo przez ich elektroniczny odpowiednik. Użytkownicy e-papierosów zamiast dymu wdychają parę wydzielaną na skutek podgrzewania liquidu zawierającego różne, uzależnione od potrzeb palącego, stężenie nikotyny. Chociaż świat obiegła informacja, że korzystanie z tego urządzenia jest dla naszego zdrowia o wiele bezpieczniejsze, eksperci nadal powstrzymują się od wyciągania tak daleko idących wniosków.

W jaki sposób tytoń uzależnia?

Naukowcy niewiele wiedzą na temat uzależnienia od tytoniu. Jedno jest pewne: nikotyna ma w tym swój udział. Poprzez swoje właściwości biologiczne, cząsteczka ta może przyczepiać się do protein znajdujących się na powierzchni komórek nerwowych, receptorów nikotynowych. Nikotyna powoduje otwarcie tych receptorów. Później następuje seria reakcji, które kończą się uwolnieniem dopaminy – hormonu szczęścia.

Tak samo jak alkohol, marihuana, kokaina czy heroina, nikotyna uzależnia, stymuluje „system nagrody” i wywołuje uczucie satysfakcji. Pomimo znacznych postępów w badaniach nad uzależnieniem od tytoniu, wciąż nie wiemy wszystkiego ten temat. Podczas rzucania palenia ciało domaga się swojej dawki nikotyny, odczuwa jej braki.

Uzależnienie od tytoniu jest tłumaczone przez zjawiska czysto biologiczne.
Nie należy jednak lekceważyć roli otoczenia. Gesty i przyzwyczajenia związane
z paleniem są uznawane przez nasz mózg za sygnały, które mogą wywołać niepohamowaną chęć zapalenia.

Skłonność do uzależnienia od tytoniu

Wydaje się, że istnieją predyspozycje genetyczne do uzależnienia od tytoniu. Pierwszy papieros jednych odpycha, a innych przyciąga.

Naukowcy zajmujący się tą kwestią nie potrafią podać jeszcze konkretnych genów odpowiedzialnych za skłonność do uzależnienia.

Trzy grupy czynników genetycznych związanych z uzależnieniem od tytoniu:

1 grupa: Dotyczy genów związanych z niszczeniem dopaminy. Im szybciej po uwolnieniu cząsteczki te są niszczone, tym szybciej odczuwalna jest chęć zapalenia.

2 grupa: To o geny związane ze sposobem działania nikotyny i ewentualnie innych cząsteczek zawartych w dymie papierosowym.

3 grupa: Wszystkie geny związane z odczuwaniem zapachów, smaków, stresu.

Skutki palenia papierosów przez młodzież : W młodym wieku są dla organizmu opłakane na wielu płaszczyznach. Szczególnie negatywnie wpływa ono na funkcjonowanie układu hormonalnego i nerwowego młodego człowieka.

Jakie są skutki palenia w stosunku do gospodarki hormonalnej dojrzewających chłopców?
Przewlekłe stosowanie nikotyny skutkuje upośledzeniem funkcji prokreacyjnych wśród młodych mężczyzn i niedoborem męskich hormonów płciowych.

U dojrzewających dziewcząt negatywne skutki palenia tytoniu obejmują upośledzenie płodności i pogorszenie jakości życia. Spowodowane są one zespołem policystycznych jajników, któremu towarzyszy nadmierne
owłosienie, nadwaga i bardzo często nieregularne cykle miesiączkowe.
Wypalenie jednego papierosa pobudza receptory nikotynowe rozmieszczone
w wielu obszarach mózgu, stymuluje to ośrodek przyjemności, a także
działa wyciszająco i uspokajająco. W wyniku dłuższego kontaktu
z dymem nikotynowym reakcja mózgu jest jednak odwrotna.
Skutki palenia papierosów długoterminowo skutkuje pogorszeniem pamięci, drażliwością, depresją, zaburzeniami emocjonalnymi i problemami ze snem.

Wszystko to skutkuje pogorszeniem wyników w nauce, zaburzeniami relacjami z bliskimi i trudnością z nawiązywaniem kontaktów – również z rówieśnikami.
Młodzi palacze są przy tym bardziej wrażliwi na uzależnienie od nikotyny,
a substancje znajdujące się w papierosach wywołują u nich trwałe zmiany
w połączeniach synaptycznych. Może to zwiększyć skłonność do rozwoju
w wieku dorosłym depresji i choroby afektywnej dwubiegunowej.
Przewlekłe zażywanie nikotyny w młodym wieku grozi też szybszym uzależnieniem od alkoholu bądź narkotyków.

Skutki palenia papierosów – płuca: regularne palenie papierosów zdecydowanie zwiększa ryzyko zachorowania na raka płuc. Ryzyko nowotworu zależy od długości trwania nałogu i liczby palonych w ciągu dnia
papierosów, jednakże przy dużej intensywności prawdopodobieństwo zapadnięcia na tę chorobę może wzrosnąć nawet stukrotnie.
Po zaprzestaniu palenia następuje powolny spadek ryzyka wystąpienia tego nowotworu.
Częściej jednak następują infekcje dróg oddechowych, a przy grypie potencjalny okres powrotu do zdrowia mocno się wydłuża. Gorzej przebiegają też infekcje dróg oddechowych, np. zapalenie płuc bądź oskrzeli. Osoby chore na astmę paleniem papierosów ryzykują zwiększenie częstości hospitalizowania i częstsze zaostrzenia choroby.

Skutki palenia papierosów w ciążymogą być zauważalne nawet pod wpływem minimalnych dawek nikotyny. Negatywnie wpływa ona na funkcjonowanie organizmu matki i zaburza tym samym prawidłowy rozwój płodu.
 Zaburzenia pracy płuc i krążenia mogą stać się przyczyna niedotlenienia płodu z powodu ograniczonego dokrwienia i dotlenienia macicy. Optymalna ilość tlenu jest tymczasem warunkiem niezbędnym do prawidłowego rozwoju płodu. 
Skutki palenia biernego również są negatywne, więc ciężarne kobiety powinny unikać miejsc, w których pali się papierosy.

Do komplikacji, których prawdopodobieństwo rośnie w trakcie ciąży zalicza się:

• Krwawienie
• Poronienia 
• Przedwczesny poród
• Uszkodzenie pęcherza płodowego
• Odklejenie łożyska

Dzieci matek, które palą w ciąży znajdują się w grupie ryzyka zagrożonych chorobami genetycznymi. Skutki uboczne palenia papierosów w ciąży obejmują ponadto obniżenie masy urodzeniowej dziecka, które już jako płód poddawane jest przez palącą matkę działaniu czterdziestu tysięcy substancji chemicznych,
z których czterdzieści ma działanie rakotwórcze. Wyraźnie zwiększa się ryzyko śmierci łóżeczkowej, natomiast w późniejszym etapie rozwoju dzieci mogą częściej zapadać na infekcje na skutek osłabionej odporności, mieć problemy
ze zbyt wolną przemianą materii albo cierpieć na schorzenia układu sercowo – naczyniowego.

Skutki palenia papierosów – zęby: Nie tylko skutki zdrowotne palenia papierosów przemawiają za tym, aby rzucić ten nałóg, ale również względy estetyczne. Jednym z najbardziej zauważalnych wpływów nikotyny na
wygląd jest zmiana barwy zębów, które staję się przebarwione i zżółknięte.
Zabiegi dentystyczne, takie jak wybielanie, stają się pod wpływem palonych papierosów mniej skuteczne. Odpowiada za to ciągła ekspozycja na substancje smoliste i toksyczne, przez które przebarwieniom ulegają nawet wypełnienia stomatologiczne.
Na paleniu papierosów cierpi cała błona śluzowa jamy ustnej.
Uzależnienie to sprzyja pojawianiu się przebarwień, owrzodzeń, a nawet zmian nowotworowych. Tytoń powoduje zwłaszcza nowotwory języka i warg.
Palaczy charakteryzuje też niestety często bardzo nieprzyjemny
zapach z jamy ustnej i ciągłe odczuwanie przez nich samych złego
posmaku wraz z pogorszeniem odczuwania bodźców smakowych.

Skutki zdrowotne palenia papierosów:  efekty obturacyjnej choroby płuc, które nie są w pełni odwracalne, jednakże po rzuceniu palenia zmniejsza się
ilość dolegliwości powiązanych ze złym stanem dróg oddechowych.

Zmniejsza się także ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową bądź nowotwór płuc.
Skutki palenia papierosów obejmują dręczący kaszel, którego siła słabnie, gdy rzęski odzyskują swoje właściwości.  Spada częstotliwość występowania infekcji bakteryjnych. Po rzuceniu tego nałogu zdecydowanie spada ryzyko wystąpienia udaru mózgu albo ostrego zawału mięśnia sercowego.
 Złe skutki palenia papierosów praktycznie ustępują w całości po 15 latach od wypalenia ostatniego papierosa – nawet ryzyko zachorowania na raka płuc jest wówczas na równie niskim poziomie, co u osoby niepalącej.

(Powyższe informacje oparte są na artykułach zaczerpniętych ze źródeł internetowych według: dietetyk Żanety Michalak; Bibliografia: Zieliński J.: Obciążenia wynikające z palenia tytoniu. Pneumonol. Alergol. Pol. Str.76: 170–173.; dr Anity Rawa – Kochanowskiej-  psycholog i terapeutka; mgr Kamili Drozd - psycholog społeczny, autorka publikacji dotyczących rozwoju osobistego oraz warsztatów z doradztwa zawodowego… )